Ο Γνωστικισμός είναι ένα πνευματικό κίνημα που αναβιώνει ουσιαστικά τον αρχέγονο Χριστιανισμό όπως εξασκείτο στις απαρχές του. Βασίζεται στην αποδοχή της Βασιλείας που φέρει ο Αποκαταστάτης Ιησούς Χριστός.

Ένας κόσμος γεμάτος ιερά μυστήρια, όπου η αναζήτηση της αλήθειας γίνεται μονοπάτι προς τη βαθιά εσωτερική γνώση και την κατανόηση του θείου… Ο Γνωστικισμός αποτελεί αυτό το μονοπάτι, έναν τρόπο για να ανακαλύψουν οι αληθινοί αναζητητές τα κρυμμένα μυστικά της ύπαρξης, μέσα από τη σοφία που μας παραδίδεται από την αρχαιότητα. Η αρχέγονη «Γνώση» του Σύμπαντος, του Θεού και του Ανθρώπου, η κοσμογονία, ο προορισμός και η αποστολή του ανθρώπου, έγιναν αντικείμενο μελέτης αλλά και εκ των άνω έμπνευσης σε φωτισμένους συνανθρώπους μας. Από τα Αρχαία Μυστήρια και τις πολυάριθμες και πολύμορφες οργανώσεις, έφτασαν κάποια στιγμή σε εκείνη τη μυστηριώδη Οργάνωση των Ροδοσταύρων, ή Θεμελιωδών Αγνώστων. Από αυτούς και τον Πνευματικό Διαφωτισμό οικοδομήθηκε το Δυτικό Μυητικό σύστημα. Ο Γνωστικισμός οφείλει πολλά στον Βαλεντίνο του 2^ου αιώνα, το Σίμωνα, τον Μαρκίωνα και τον Βασιλείδη, αλλά στην σύγχρονη εποχή οφείλει την αναγέννησή του στον Jules Doinel.

Η σύγχρονη αναβίωση της Γνώσης που έρχεται από την αρχαιότητα έγινε με την ανακάλυψη των παπύρων στο Nag Hamadi. To Δεκέμβριο του 1945 ένας Άραβας χωρικός, ο Μοχάμεντ Αλή αλ-Σαμάν πραγματοποίησε μία συγκλονιστική ανακάλυψη στο Nag Hamadi της Αιγύπτου.

Κάποιο αόρατο χέρι είχε διαφυλάξει την ανακάλυψη αυτή από το να πραγματοποιηθεί 1000 χρόνια νωρίτερα, διότι κατά πάσα πιθανότητα τα ευρήματα θα είχαν καταλήξει στην πυρά. Η ανακάλυψη ήταν τυχαία(….), αλλά ουσιαστική. Δεκατρείς δερματόδετοι τόμοι παπύρων είδαν μετά από αιώνες το φως του Ήλιου. Μετά από πολλές περιπέτειες, αλλά και καύση στην πυρά αρκετών τόμων, οι πάπυροι έφθασαν σταδιακά σε χέρια που εκτίμησαν την ανακάλυψη. Μεταφράσθηκαν και μελετήθηκαν. Από τότε πολλοί μίλησαν για μία αφύπνιση της Γνώσης ή για επιστροφή της Γνώσης. Είχε προηγηθεί το 1929 η ανακάλυψη μίας άλλης βιβλιοθήκης σε σφηνοειδή μορφή στο Ρας Σάμρα της Συρίας. Παράλληλα το 1947 έγινε η ανακάλυψη των κειμένων της Νεκράς Θάλασσας στο Κουμράν με χειρόγραφα, τα οποία στο σύνολο τους, αποτελούν τμήμα της βιβλιοθήκης της εβραϊκής θρησκευτικής κοινότητας των Εσσαίων.

Ο Ερμητισμός, έχει θεωρηθεί ως ένας προ-Χριστιανικός Γνωστικισμός. Ο Γνωστικισμός συνδυάστηκε με το Νεοπλατωνισμό, στον οποίο διδάσκονται οι ίδιες Αλήθειες και από τον οποίο έλαβε το Ελληνικό του όνομα «Γνώσις». 
Η «Γνώση» από την αρχαιότητα ήδη εκφράστηκε με ποικίλες μορφές σε διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς. Γνωστικοί βρίσκονται επίσης και σε μυστικιστικές σχολές του Ιουδαϊσμού και του Ισλάμ. Και όπως οι Χριστιανοί Γνωστικοί, και αυτοί συχνά καταδικάστηκαν ως αιρετικοί από τους κρατούντες την εξουσία της δικής τους θρησκείας.

Ο Γνωστικισμός  αναφέρεται στην αντίληψη ότι υπάρχει μια ιδιαίτερη εσώτερη γνώση, ένα κλειδί στην υπερβατική κατανόηση που μόνον ορισμένοι κατέχουν. Για να διακρίνεται από την έννοια της «γνώσης» ως μετάδοσης πληροφοριών, χρησιμοποιείται η λέξη «Γνώση» με Γ κεφαλαίο. Ακόμη και στις λατινογενείς γλώσσες χρησιμοποιείται η λέξη «Gnosis». Στον Γνωστικισμό η Γνώση προηγείται της πίστης. Η Γνώση είναι αποκάλυψη, δεν διδάσκεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και η αποδοχή της προϋποθέτει τον μετασχηματισμό του αποδέκτη σε πνευματικό όν. Είναι υπερβατική φώτιση. Όχι η εγκυκλοπαιδική γνώση, αλλά η γνώση του Σύμπαντος, του Θεού και του Ανθρώπου.

Ως φιλοσοφικό, γνωσιολογικό και θρησκευτικό σύστημα περιλαμβάνει τρία αλληλένδετα μεταξύ τους στοιχεία:

• Θρησκεία ή τα αληθινά μυστήρια της Ενωσης Θείου και ανθρώπινου πνεύματος και της ύλης.
• Ψυχολογία, την καλλιέργεια ή απόκτηση ειδικού τύπου διάνοιας για τη μελέτη των ιερών κειμένων.
• Φιλοσοφία ή την καλλιέργεια της Γνώσης και της Αλήθειας ως αντιτιθέμενη προς την καθαρώς «συναισθηματική» αντίληψη της ζωής.

Αυτό που είναι σήμερα γνωστό ως Χριστιανισμός στις πάμπολλες μορφές του είναι, κατά μία άποψη, μία πολύ φτωχή εκδοχή του Γνωστικισμού. Αυτό βοηθά στο να εξηγήσουμε την εναντίωση των Πατέρων της Εκκλησίας κατά των Γνωστικών.

Αρχαίοι Γνωστικοί υπήρξαν οι: Σίμων ο Μάγος, Λεύκιος Κάρινος, Μένανδρος, Σατορνείλος, Μονόϊμος, Καρποκράτης και ο γιος του Επιφάνης, Βαρδαϊσάν, Πτολεμαίος, Βαλεντίνος, Βασιλείδης της Αλεξάνδρειας, Μαρκίων της Σινώπης.

Σύγχρονοι Γνωστικοί υπήρξαν οι Gerard Encausse ή Papus (Tau Vincent), Yvon le Loup ή Sedir (Tau Paul), Jean Bricaud (Tau Jean), René Jean-Marie-Joseph Guénon (Tau Palingenius), Lucien Chamuel (Tau Bardesane), Léonce Eugène Joseph Fabre des Essarts (Tau Sinesius), George Bogé de Lagrèse (Tau Markos), Jean Chamboseau (Tau Hierax), Meslin de Champigny (Tau Harmonius), Victor Blanchard (Tau Targelius), Louis-Sophrone Fugairon (Tau Sophronius) αλλά και νεώτερους όπως οι Robert Ambelain, (Tau Jean III) Loris Carlesi (Tau Johannes), Constant Chevillon (Tau Harmonius), Louis-Sophrone Fugairon (Tau Sophronius) C.G. Jung, William Blake, G. R. S. Mead,  Steven Hoeller, Friedrich Nietzsche, Helena Petrovna Blavatsky, Eric Voegelin, Maria Montessori κ.α.

Στη σκέψη του εικοστού αιώνα η μορφή που συνδέθηκε πιο στενά με το Γνωστικισμό είναι η του C.G. Jung.